پورت HDMI 2.1 چیست و چه قابلیت هایی دارد؟

پورت HDMI 2.1 چیست و چه ویژه گی هایی دارد؟

تلویزیون های قدیمی فاقد پورت HDMI  بودند و با ورود تلویزیون های جدید LCD با کیفیت تصویر بالاتر شاهده وجود درگاهی به نام HDMI در انها بودیم که می توانست با ایجاد پهنای باند بیشتر و در نتیجه انتقال صدا و تصویر با کیفیت تر تجربه ای لذت بخش تر نسبت به قبل را در اختیار کاربران ان قرار دهد.اما نوعی از ان که ما امروز می خواهیم درباره ان صحبت کنیم بالاترین فرمت موجود تا به امروز است که HDMI 2.1 نام دارد.شاید در نگاه اول نام ان چیز جدیدی را در ذهن شما تداعی نکند اما در واقعیت اینطور نیست.HDMI 2.1 توسط کارگروه فنی یا انجمنHDMI توسعه و تولید شده است که متشکل از شرکت ها و تولید کننده های پیشرو در زمینه لوازم الکترونیکی ، تلفن های همراه ، رایانه های شخصی ، و قطعات دیجیتال است که در کنار ان نیز استودیوهای فیلم سازی بزرگ ، لابراتوارهای صوتی و سازندگان تجهیزات صدا است.
HDMI 2.1 در حقیقت از مهم ترین ارتقا های استاندارد HDMI تا به امروز است.این فرمت که ابتدا در سال 2017 معرفی شد در چند سال بعد از ان یعنی در سال 2019 توانست در برخی از برترین تلویزیون های وقت مورد استفاده باشد.اما لازمه HDMI 2.1 وجود وضوح تصویر بالاتر و کیفیت صوتی بیشتر بود به همین دلیل تا امروز زیاد مورد توجه نبوده است.هم اکنون که در اواخر سال 2021 هستیم تعداد بیشتری از تلویزیون ها و تمام تلویزیون های پرچمدار دارای یک یا چندین پورت HDMI 2.1 هستند.HDMI 2.1 تاثیر بسیار زیادی بر کیفیت پخش برنامه های تلویزیونی و بازی های رایانه ای خواهد داشت.با وجود اینکه هنوز برخی از تلویزیون های موجود نیز فاقد این نوع پورت هستند.HDMI 2.1 یک قابلیت جدید است که باعث تحول در پخش بازی های رایانه ای خواهد شد.این فرمت جدید از HDMI قادر به پشتیبانی از وضوح تصویرهای 8K60Hz ، 8K120Hz و حتی 10K است.هم چنین بسیاری از ویژه گی های جدید مانند HDR ، VRR ، ALLM ، eARC  و ...را نیز به همراه خود دارد که در نهایت تجربه های متفاوت را برای بیننده به همراه خواهند داشت.فرمت جدید HDMI 2.1 می تواند پهنای باند با سرعت تا 48gbps و حتی بیشتر را نیز ایجاد کند تا رزولوشن های بالاتر از طیفی از وضوح های بالاتر و نرخ تازه سازی سریع تر را برای تجربه تماشای همه جانبه و جزییات بیشتر را ارایه دهند  و این نسبت به HDMI 2.0  که دارای پهنای باند 18gbps است حدودا سه برابر بیشتر است.

چه زمانی پورت  HDMI 2.1 ضروری است؟

خوب تا الان که با پورت HDMI 2.1 اشنا شدیم لازم است ضرورت وجود این پورت را بدانید.هم اکنون چند منبع با پورت HDMI 2.1 در دسترس هستند.مثلا Xbox Series X و PS5 یا برخی از کارت های گرافیک مانند NVIDIA RTX 3080.اما اگر بخواهید از تمام قابلیت های این پورت جدید در دستگاه های مختلف استفاده کنید لازم است تا تلویزیون شما نیز دارای پورت HDMI 2.1 باشد.هنگامی که اولین تلویزیون های دارای این پورت جدید تولید شدند محتوای قابل پشتیبانی انها بسیار کم بودند یا اصلا وجود نداشتند.ویژه گی مختلف شاید بتوانند باعث افزایش کیفیت پخش محتوای معمولی  شوند ولی پهنای باند بالاتر به مثابه یک ویژه گی جدید برای نمایش بازی ها یا وضوح بالاتر با نرخ تازه سازی سریع تر مفید هستند.

ایا استفاده از پورت HDMI 2.1 نیاز به کابل مخصوص ان دارد؟

همانطور که پورت های AV در تلویزیون های قدیمی نیاز به کابل مخصوص خود داشتند و با قرار گرفتن پورت های HDMI بر روی تلویزیون های جدیدتر انها نیز با کابل های HDMI مخصوص پورت جدیدتر جایگزین شدند در اینجا نیز دقیقا به همان صورت است و به دلیل اینکه کابل HDMI 2.1 تقریبا تا سه برابر بیشتر از کابل های HDMI معمولی قادر به انتقال اطلاعات است در نتیجه نیاز به یک کابل جدید در این زمینه خواهید داشت.البته لازم نیست نگران هزینه های انها باشید زیرا کابل های HDMI 2.1 قیمت نزدیک به کابل های قدیمی دارند.

ایا می توان دستگاهی را که دارای HDMI 2.0 است به HDMI 2.1ارتقا داد؟

جواب این سوال خیر است.هر چند که تراشه های الکترونیکی که ممکن است این عمل را امکان پذیر کنند وجود دارند اما با توجه به قیمت بالای انها بعید به نظر می رسد سازندگان دستگاه هها از انها استفاده کنند و احتمال اینکه دستگاهی را که شما انرا در اختیار دارید و دارای یکی از این تراشه ها باشد بسیار کم است.

ایا واقعا به نسخه جدید HDMI 2.1 نیاز داریم؟

خوب بگذارید جواب این سوال را با ذکر یک مثال برای شما به صورت واضح تر ارایه دهیم.تصور کنید کنید شما یک دستگاه پخش کننده بلو ری 4K UHD خریده اید.در ابتدا باید گفت که این دستگاه دارای کیفیت فورکی است که این خود پهنای باند بزرگی را برای انتقال می طلبد و اگر به ان عمق رنگ 10 بیت ، نمونه رنگ 4:4:4 ، محتوای 60 فریم بر ثانیه ، صدای دالبی اتمس ، ابر داده های HDR و ...را نیز اضافه کنید چه اتفاقی می افتد؟درست مانند ان است که بخواهید در یک جاده باریک تعداد بسیار زیادی از ماشین های سبک و سنگین را حرکت دهید.HDMI معمولی با داشتن پهنای باند 18gbps قطعا نمی تواند به خوبی از پس این کار بر بیاید ولی در عوض HDMI 2.1 می تواند بستر مناسب برای این انتقال پر حجم را با سرعت لازم در اختیار شما قرار دهد.

قابلیت هایی که HDMI 2.1 در اختیار شما قرار می دهد:

1-رزولوشن بیشتر 
HDMI قدیمی نهایتا می تواند وضوح تصویر 4K@60Hz را پشتیبانی کند که این مخصوصا برای گیمرها یک محدودیت بزرگ است.اما در عوض HDMI 2.1 می تواند رزولوشن های 4K@120Hz ، 8k@60Hz و یا 10k را نیز برای کاربردهای تجاری و صنعتی نیز پشتیبانی کند.این قابلیت را باید از دو جنبه مورد بررسی قرار داد ، یکی انکه گیمرها می توانند از بازی سریع و روان تر برخوردار باشند و دیگر اینکه فیلم سازان بزرگ نیز می توانند محتوای خود را بر مینای نرخ فریم بالاتر بسازند.

2-eARC
کانال برگشت صدا ARC یکی از ویژه گی هایی است که برای HDMI معمولی در نظر گرفته شده بود و در ان صدا می توانست بین تلویزیون و دستگاه گیرنده دیگر به صورت دو طرفه در حرکت باشد.اما HDMI 2.0 به دلیل نداشتن پهنای باند مناسب ناچار بود صدا را فشرده سازی کند و این نیز در نهایت باعث کاهش کیفیت صدا در حد زیادی می شد.اما اکنون می توانیم با استفاده از پورت HDMI 2.1 صدای با کیفیت و فشرده نشده را مانند دالبی اتمس (Dolby Atmos) دریافت کنیم.به بیانی ساده تر ARC قادر به انتقال تقریبا 1 مگا بایت در ثانیه است در حالی که  eARC می تواند انرا در حد چشمگیری تا 37 مگابایت بر ثانیه ارتقا دهد.

3-نرخ تجدید متغیر (VRR)
برخی از بازی های جدید دارای یک نرخ فریم ثابت نیستند و با توجه به چیزی که سازنده در نظر داشته است نرخ فریم می تواند از یک صحنه به صحنه دیگر متفاوت باشد.در تلویزیون دارای اتصال HDMI 2.0 که از VRR پشتیبانی نمی کند در هنگام پخش بازی با نرخ فریم متغیر می تواند ناهماهنگی هایی مانند برش و یا پرش تصویر به وجود بیاید که این اصلا خوشایند نخواهد بود.اما تلویزیون دارای HDMI 2.1 با قابلیت VRR می تواند در هنگام تغیرات نرخ فریم ، خود حدس بزند و فریم های مناسب را در تصویر قرار دهد که در نهایت می تواند در این حالت بازی روان و یک دستی را با وضوح بالا ارایه دهد.

4-انتقال سریع فریم
مدت زمانی  که یک فریم از دستگاه پخش کننده یا کنسول بازی به تلویزیون می رسد تاثیر زیادی بر روی کیفیت پخش خواهد داشت.انتقال سریع فریم (Quick frame transport) باز هم یک ویژه گی برجسته برای گیمرها بحساب می اید و این می تواند سرعت عکس العمل گیمر را در هنگام بازی به لحظه برساند.

5-کاهش تاخیر ورودی خودکار (Auto low-latency mode)
یکی دیگر از قابلیت هایی که اتصال HDMI 2.1 به همراه خود دارد پشتیبانی بهتر از حالت کاهش تاخیر خودکار یا به اصطلاح ALLM است.در هنگام اتصال کنسول بازی یا رایانه شخصی به تلویزیون این قابلیت می تواند به محض دریافت سیگنال های ورودی به صورت خودکار تمام پردازش های تصویری و ... را که منجر به تاخیر می شود را غیر فعال می کند و در نتیجه کمترین میزان تاخیر ورودی یا Input Lag را به همراه خواهد داشت.

کلام اخر

با توجه به مطالبی که در بالا ذکر شد این واقعیت که HDMI 2.1 بر نوع قدیمی ان یعنی HDMI 2.0 برتری دارد واضح و مبرهن است.برای استفاده از تمام قابلیت های این اتصال جدید لازم است که هم تلویزیون و هم دیگر دستگاه های مورد استفاده از این قابلیت به صورت دو طرفه پشتیبانی کنند.در حال حاضر تلویزیون های زیادی با این قابلیت وجود ندارند و فقط تلویزیون های گران قیمت و بالا رده از پورت HDMI 2.1 برخوردار هستند.کنسول های بازی PS5 و Xbox X نیز از دستگاه هایی هستند که از این اتصال جدید پشتیبانی می کنند و قادر به ارایه فریم ریت بالاتر هستند.به صورت کلی بیشتر قابلیت های HDMI 2.1 در حال حاضر مربوط به پخش بازی های رایانه ای است و اگر شما یک گیمر نیستید بعید به نظر می رسد که تا چند سال اینده این اتصال جدید بتواند در دیگر زمینه ها بتواند کارایی لازم را برای شما داشته باشد.البته نباید این موضوع را نیز فراموش کنید که در اینده دستگاه های پخش کننده صوتی و تصویری و به صورت کلی منابع جدید انها بر پایه اتصال HDMI 2.1 خواهند بود.